Di­yet, öl­dü­rü­len ki­şi için öden­me­si ge­re­ken taz­mi­nat (kan pa­ra­sı) ola­rak bi­li­nir.
Ba­ka­ra 178. ayet­le İslâm ön­ce­si dö­ne­min ko­lek­tif so­rum­lu­luk ve öç al­ma, kan da­va­sı an­la­yı­şı kal­dı­rıl­mış, şah­si so­rum­lu­luk ve suç­lu­nun fi­ili ile oran­tı­lı ola­rak ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı (kı­sas) an­la­yı­şı ge­ti­ril­miş­tir.

Kı­sas­tan vaz­ge­çil­me­si du­ru­mun­da öde­ne­cek taz­mi­na­tın mik­ta­rı, ta­raf­lar ara­sın­da be­lir­le­ne­ce­ği için stan­dart di­yet mik­ta­rın­dan da­ha az ve­ya da­ha çok ola­bi­lir. Bu, bir ba­kı­ma sulh be­de­li ni­te­li­ğin­de­dir.

İslâm hu­kuk­çu­la­rı, tam di­ye­tin 100 de­ve ol­du­ğu ko­nu­sun­da gö­rüş bir­li­ği ha­lin­de­dir­ler. Hz. Pey­gam­ber, 100 de­ve­nin be­de­li­ni dik­ka­te ala­rak al­tın, gü­müş, sı­ğır, ko­yun gi­bi, fark­lı şey­ler­le öde­ne­bi­le­ce­ği­ni gös­ter­miş­tir.

Yu­ka­rı­da­ki bil­gi­ler­le ko­nu­ya gi­riş ya­pan de­ğer­li ilim ada­mı Kâşif Ham­di Okur Bey, "İslâm Hu­ku­kun­da Sos­yal So­rum­lu­luk Âkı­le Ör­ne­ği" adın­da bir ki­tap ha­zır­la­mış ve bir ta­ne­de ba­na gön­der­miş. Ken­di­si­ne çok te­şek­kür edi­yo­rum. Ese­rin 2003 yı­lın­da An­ka­ra İla­hi­yat Fa­kül­te­si'nde dok­to­ra te­zi ola­rak sun­du­ğu­nu ön­sö­zün­de ifa­de edi­yor. Ki­ta­bı baş­tan so­na not­lar çı­kar­ta­rak oku­dum. 800 ci­va­rın­da kay­nak­tan ya­rar­lan­mış. 45 say­fa kay­nak­ça sı­ra­la­mış. Çok cid­di bir araş­tır­ma mah­su­lü ol­du­ğu apa­çık or­ta­da­dır. Bu eser, 2015 yı­lın­da Di­ya­net İş­le­ri Baş­kan­lı­ğı ya­yın­la­rı ara­sın­da çık­tı. İlim er­ba­bı­nın hiz­me­ti­ne su­nul­du.

Bu ki­tap­ta di­ye­tin öden­me­si sü­re­cin­de kim­le­rin so­rum­lu­lu­ğu ol­du­ğu­na işa­ret edil­mek­te­dir.
Ölüm ve cis­ma­ni  za­rar hal­le­rin­de ön­ce­lik­li ola­rak mağ­dur ve ya­kın­la­rı­nı ma­ne­vi açı­dan tat­min et­me­yi he­def­le­yen özel bir taz­mi­nat öde­yen top­lu­lu­ğa Âkı­le de­nil­di­ği­ni vur­gu­lu­yor. Âkı­le ola­rak di­ye­ti yük­le­nen­le­rin ba­ba ta­ra­fın­dan er­kek ak­ra­ba­lar ol­du­ğu­nu özel­lik­le be­lir­ti­yor. Şöy­le di­yor:
"Taz­mi­nat ola­rak di­yet, ya­şa­ma hak­kı­nın ih­la­lin­den do­la­yı ya­sa ko­yu­cu ta­ra­fın­dan stan­dart mik­tar­da be­lir­len­miş özel bir gi­de­rim çe­şi­di ni­te­li­ğin­de­dir. Mağ­du­run eko­no­mik ve sos­yal du­ru­mu­na gö­re de­ğiş­me­yen bir gi­de­rim tü­rü olan di­yet­te, mad­di ge­lir kay­bı­nı te­la­fi­den zi­ya­de mağ­dur ve ya­kın­la­rı­nı tat­min fonk­si­yo­nu­nun ağır­lık­lı ol­du­ğu gö­rül­mek­te­dir. An­cak ba­zı hal­ler­de eko­no­mik du­ru­mu el­ve­riş­li ol­ma­yan mağ­dur ya­kın­la­rı için di­ye­tin bir sos­yal gü­ven­lik iva­zı iş­le­vi gör­me­si müm­kün­dür."
Âkı­le mü­es­se­se­si­nin, mağ­du­run uğ­ra­dı­ğı za­ra­rın taz­min­siz bı­ra­kıl­ma­ma­sı, cürmî ka­sıt ta­şı­ma­yan ey­le­miy­le bir za­ra­ra se­bep olan fai­lin taz­mi­nat öden­me­si ko­nu­sun­da des­tek­siz bı­ra­kıl­ma­ya­rak taz­mi­na­tın ge­niş bir gru­ba ya­yı­la­rak kar­şı­lan­ma­sı yö­nün­den önem­li ol­du­ğu­na işa­ret edi­yor.
Tek­no­lo­ji­nin ge­liş­me­siy­le cis­manî za­rar­la­rın çok art­tı­ğı gü­nü­müz­de Âkı­le ör­ne­ğin­den ha­re­ket ede­rek so­rum­lu­lu­ğun ge­niş bir ta­ba­na, hat­ta bü­tün top­lu­ma ya­yıl­ma­sı­na im­kan ve­re­bi­le­ce­ği­ni be­lir­ti­yor.
Ki­tap, ol­duk­ça il­mi ni­te­lik­te ol­du­ğu için eh­li­nin ra­hat­ça an­la­ya­bi­le­ce­ği bo­yut­ta­dır. Ko­nu­nun de­ta­yı­nı me­rak eden­ler, Kâşif Ham­di Okur ho­ca­mı­zın ese­ri­ni in­ce­le­ye­bi­lir­ler.