1800 yıl­lar­da­ki sa­na­yi dev­ri­mi ile bir­lik­te bir­çok alan­da ye­ni ürün­ler ge­liş­ti­ril­di. Ürün­le­rin üre­ti­min­de ko­lay, se­ri ola­rak ucuz üre­til­me­si hep ön plan­da ol­muş­tur. Ta­bii ki bu sü­reç­te bi­lim, mu­cit­lik, ar-ge ça­lış­ma­la­rı da hep ön plan­da yer al­dı.
Gü­nü­müz­de tıp ala­nın­da cid­di ge­liş­me­ler ya­şa­nı­yor, fa­kat has­ta­lık­la­rın ar­tı­şın­da da önem­li ar­tış­lar ya­şan­mak­ta­dır. Çev­re­miz­de ar­tan kan­ser, şe­ker has­ta­lık­la­rın se­bep­le­ri ne­den­le­ri ne­ler­dir? Hiç dü­şün­dük mü?
Ge­le­ce­ğin ürü­nü ola­rak gös­te­ri­len ve 1980'li yıl­lar­dan iti­ba­ren ucuz ola­rak kul­lan at man­tı­ğıy­la kul­la­nı­mı yay­gın­la­şan nay­lon tor­ba ve plas­tik şi­şe­ler ma­ale­sef çev­re­yi kir­let­me­si ile bir­lik­te has­ta­lık sa­çı­yor.

1- Nay­lon Po­şet­ler
Kan­ser va­ka­la­rın­da­ki ar­tı­şın en bü­yük so­rum­lu­la­rın­dan bi­ri nay­lon po­şet­ler­dir. Isı­ya ve­ya gü­ne­şe ma­ruz kal­dık­la­rın­da bi­le­şi­min­de­ki mad­de­ler çö­zü­ne­rek kan­se­re ne­den olu­yor.
Do­ğa­ya atı­lan nay­lon po­şet­ler ne­de­niy­le yu­nus, fok, ba­li­na, de­niz kap­lum­ba­ğa­la­rı gi­bi hay­van­lar de­ni­ze atı­lan po­şet­le­ri yi­ye­cek sa­nıp yer­ler ve sin­di­rim sis­tem­le­rin­de bo­zul­ma­la­ra yol aça­rak öl­me­le­ri­ne ne­den olur. 
Kim­ya­sal mad­de­ler içe­ren nay­lon po­şet­ler, özel­lik­le si­yah olan­lar, sa­de­ce top­ra­ğa de­ğil, iç­le­ri­ne ko­nu­lan seb­ze ve mey­ve­ler ara­cı­lı­ğıy­la in­san sağ­lı­ğı­na da za­rar ve­re­bi­lir­ler. Özel­lik­le in­cir, üzüm, çi­lek gi­bi po­şet­le te­mas­ta ola­bi­len mey­ve­ler bu po­şet­ler­de ta­şın­ma­ma­lı­dır.
Nay­lon po­şet­ler do­ğa­da bo­zul­ma­ya baş­la­dık­la­rın­da çev­re­ye za­rar­lı kim­ya­sal mad­de­ler ya­yar ve bu mad­de­ler top­ra­ğa, su­ya ka­rı­şa­rak be­sin zin­ci­ri­mi­zi ya­vaş ya­vaş kir­le­tir.
Dün­ya'da her sa­ni­ye 160.000 adet plas­tik po­şet kul­la­nı­lı­yor, bu po­şet­le­rin %99'u ge­ri dö­nüş­tü­rü­le­mi­yor. Plas­tik po­şet­ler top­ra­ğa ka­rış­sa da, par­ça­la­ra bö­lün­se de çev­re­ye za­rar ver­me­ye de­vam edi­yor. Mik­ro par­ça­cık­la­ra bö­lü­nen po­şet­ler te­miz bir gö­rü­nüm ver­se de, do­ğa­yı her da­ki­ka kir­le­ti­yor.
Nay­lon po­şet­ler şef­faf ol­duk­la­rı için, tıp­kı bir se­ra gi­bi ısı­yı eme­rek or­man yan­gın­la­rı­na ne­den ola­bi­lir. 
2- Plas­tik şi­şe­ler
Plas­tik şi­şe­ler po­li­eti­len te­ref­ta­lat (PET) içe­rir. Pe­ki bu tam ola­rak ne­dir? Bu bir po­li­mer­dir ve ba­zı ça­lış­ma­la­ra gö­re su­yu ze­hir­ler.
Fta­lat: Bu bi­le­şen plas­ti­ği es­nek ha­le ge­ti­rir. Yük­sek oran­da tü­ke­til­di­ğin­de in­san­la­ra za­rar­lı­dır, en­dok­rin prob­lem­le­ri­ne (gu­atr, şe­ker has­ta­lık­la­rı gi­bi) yol aça­bi­lir. Ay­rı­ca bu bi­le­şe­nin tüm plas­tik şi­şe­ler­de bu­lun­du­ğu­nu unut­ma­yın.
An­ti­mon: Bu PET'in en ana ka­ta­li­zö­rü­dür. Sağ­lı­ğa za­rar­lı mı­dır? El­bet­te za­rar­lı­dır! Kan­ser ve so­lu­num yo­lu has­ta­lık­la­rı­na yol aça­bi­lir. Sağ­lık uz­man­la­rı bir plas­tik şi­şe­de bu mad­de­nin ne ka­dar bu­lu­na­bi­le­ce­ği­ne da­ir sı­nır­lan­dır­ma­lar ge­tir­miş­ler­dir an­cak bu li­mit ol­ma­sı ge­re­ken­den az­dır. Ama bi­raz içi­niz ra­hat ol­sun çün­kü WHO bu stan­dart­la­rın ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si­ni ga­ran­ti­li­yor.
For­mol­de­hit ve ase­tal­de­hid: Bu bi­le­şen­ler şi­şe­len­miş su­yun ba­zen plas­tik ta­dı­na sa­hip ol­ma­sı­na se­bep­tir. Uz­man­lar şi­şe gü­ne­şe ma­ruz kal­dı­ğın­da bi­le­şen­le­rin su­ya ka­rış­tı­ğı­nı söy­lü­yor. Bu yüz­den bu ko­nu­ya çok dik­kat et­mek ge­re­kir. Çok kul­la­nıl­ma­yan PET şi­şe­ler da­ha az for­mol­he­dit ve ase­tal­de­hid ora­nı­na sa­hip­tir.
PET sağ­lı­ğı­nız için za­rar­lı mı­dır? Or­ta­ya gö­rü­nür­de ke­sin bir ka­nıt kon­muş de­ğil­dir. Fa­kat plas­tik en­düs­tri­si­nin bu ko­nu­da giz­le­me ça­lış­ma­la­rı yap­tı­ğı da id­dia edil­mek­te­dir. Sağ­lık uz­man­la­rı stan­dart­la­rın ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si ve bu mad­de­le­rin su­ya ka­rış­ma­ma­sı ha­lin­de çok faz­la za­rar­lı ol­ma­ya­ca­ğı­nı söy­lü­yor­lar. 
Çev­re kir­li­li­ği açı­sın­dan ge­ri dö­nü­şüm ça­lış­ma­la­rı son yıl­lar­da cid­di ça­lış­ma­lar ya­pıl­mak­ta­dır. Fa­kat hal­kı­mı­zın ço­ğun­lu­ğu özel­lik­le bir kul­la­nım­lık ola­rak üre­ti­len 5 lt'lik pet şi­şe­le­ri de­fa­lar­ca kul­lan­mı­yor mu? Ge­ri dö­nü­şüm der­ken bu şi­şe­le­rin uy­gun ol­ma­yan şe­kil­de de­fa­lar­ca kul­la­nıl­ma­sı in­san sağ­lı­ğı­nı et­ki­le­mek­te­dir. 
Ge­ri dö­nü­şü­mün bi­rin­ci adı­mı çöp üret­me­mek­tir. Ya­ni nay­lon po­şet ve plas­tik şi­şe kul­la­nı­mı­nın azal­tıl­ma­sı bi­rin­cil he­def ol­ma­lı­dır. Bu ko­nu­da aci­len hal­kı­mı­zı bil­gi­len­dir­me ça­lış­ma­la­rı si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rıy­la bir­lik­te ka­mu ku­ru­luş­la­rı­mız­da ça­lış­ma­lar yap­ma­lı­dır.
Mu­cit­lik in­san ha­ya­tı­nı ko­lay­laş­tı­rı­cı ça­lış­ma­lar ya­par­ken in­san sağ­lı­ğı­nı ko­ru­mak­ta bi­rin­ci he­de­fi ol­ma­lı­dır. Nay­lon po­şet ve plas­tik şi­şe­yi bu­lan mu­cit­ler, in­san­lı­ğın ge­le­ce­ği­ni ka­rart­mış­lar­dır.