Cum­hu­ri­yet ne­den 28 ya da 30 de­ğil de 29 Ekim'de ilan edil­di?
Düş­ma­nın Ana­do­lu'dan atıl­dı­ğı 9 Ey­lül'de ilan edil­me­si da­ha doğ­ru ol­maz mıy­dı?
29 Ekim ta­ri­hi­nin bir an­la­mı var mı? Ta­rih M.Ö 1200'ler­di. Bir­le­şik He­len or­du­la­rı­nın baş­ko­mu­ta­nı Aga­mem­non, Ça­nak­ka­le'nin kar­şı­sın­da­ki Lim­ni ada­sın­da top­la­nan yüz­ler­ce ge­miy­le Ana­do­lu'da, Tru­va'ya sal­dır­dı.


Do­kuz se­ne sü­ren sa­vaş­tan son­ra Aga­mem­non tah­ta at hi­le­siy­le Tru­va'yı iş­gal et­ti.
Ken­ti ate­şe ver­di, hal­kı kı­lıç­tan ge­çir­di. AGA­MEM­NON Yu­nan mi­to­lo­ji­si­nin en bü­yük ve en çok sö­zü edi­len kah­ra­ma­nı­dır.


Ta­rih 18 Mart 1915. 1. Dün­ya Sa­va­şı'nın kan­lı gün­le­rin­den bir gün. İn­gi­liz- Fran­sız ge­mi­le­ri yi­ne Tru­va'nın tam kar­şı­sın­da­ki Lim­ni Ada­sı'ndan Ça­nak­ka­le bo­ğa­zı­na sal­dır­dı. İn­gi­liz-Fran­sız de­niz gü­cü üç fi­lo­dan olu­şu­yor­du.


1. Fi­lo­da İn­gi­liz­le­r’in en gü­ven­di­ği sa­vaş ge­mi­le­rin­den bi­ri de var­dı: AGA­MEM­NON. Ta­rih te­ker­rür mü edi­yor­du?
1.Fi­lo sa­at 10.30 bo­ğa­za gir­di. An­cak Kum­ka­le ge­ri­sin­de­ki Os­man­lı obüs­le­ri ne­fes aç­tır­ma­dı. 12 isa­bet alan AGA­MEM­NON Lim­ni'ye ge­ri dön­mek zo­run­da kal­dı. Ar­dın­dan di­ğer ge­mi­ler de, ya bat­tı­lar, ya kaç­tı­lar. Ça­nak­ka­le bu kez düş­me­miş­ti.
İş­gal­ci­ler Ça­nak­ka­le'yi ge­çe­me­yin­ce Mus­ta­fa Ke­mal, "Tru­va'nın in­ti­ka­mı­nı al­dık" de­miş­ti.
Ta­rih 30 Ekim 1918 idi. Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu 1.Dün­ya Sa­va­şı'nı kay­bet­miş, İti­laf Dev­let­le­ri ile tes­lim an­laş­ma­sı­nı im­za­la­ya­cak­tı. İl­ginç­tir, im­za ye­ri yi­ne Yu­na­nis­tan'ın Lim­ni Ada­sı'ydı. Ant­laş­ma­sı Mon­dros li­ma­nın­da bek­le­yen Aga­mem­non sa­vaş ge­mi­sin­de im­za­la­na­cak­tı. İn­gi­liz­le­r’in dev ami­ral ge­mi­si Qu­een Eli­za­beth var­ken, on­dan kü­çük Aga­mem­non'u seç­me­le­ri­nin ne­de­ni ney­di. Bu Ana­do­lu'ya bir me­saj mıy­dı?
Tru­va'nın iş­ga­li­ni mi ha­tır­la­tı­yor­du? Ay­nı za­man­da Ça­nak­ka­le he­zi­me­ti­nin öcü müy­dü? Ge­mi­nin kap­tan köş­kün­de uzun bir ma­sa­nın bir ta­ra­fın­da İn­gil­te­re, Fran­sa, İtal­ya ve on­la­rın ma­şa­sı Yu­na­nis­tan, di­ğer ta­ra­fın­da sa­va­şı kay­be­den Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu var­dı. Ge­ce­nin geç saa­tin­de ta­raf­lar Mon­dros Ateş­kes Ant­laş­ma­sı­nı im­za­la­dı­ğın­da Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu fii­len so­na er­miş­ti. Ar­dın­dan Ana­do­lu'nun iş­ga­li ile ta­lan baş­la­mış İn­gil­te­re, Fran­sa, İtal­ya, Er­me­nis­tan, Yu­na­nis­tan Ana­do­lu'yu pay­la­şı­yor­du.
An­cak ta­ri­hin çar­kı fark­lı dö­nü­yor­du. Ka­ra­da iş­ler hiç um­duk­la­rı gi­bi git­me­di. Hal­kı­mız omuz omu­za ve­re­rek iş­gal­ci­le­ri de­ni­ze dök­tü va­ta­nı­mı­zı kur­tar­dı. Ta­rih 29 Ekim 1923 idi. Aga­mem­non sa­vaş ge­mi­sin­de im­za­la­nan Mon­dros Mü­ta­re­ke­si­nin ar­dın­dan 5 yıl geç­miş­ti. TBMM dev­le­tin yö­ne­tim bi­çi­mi­nin Cum­hu­ri­yet ol­du­ğu­nu dün­ya­ya ilan et­ti. Dev­le­tin adı da, "Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti" ol­du. Pe­ki, ne­den 29 Ekim? Ara­dan 2 yıl geç­ti. Yıl 1925'di. Ay­lar­dan yi­ne Ekim Fah­ret­tin Al­tay Pa­şa, Çan­ka­ya Köş­kün­de Ata­türk'ün ko­nu­ğuy­du. Ye­mek­ler yen­di, soh­bet edil­di. Fah­ret­tin Al­tay  Ga­zi Mus­ta­fa Ke­mal Ata­türk'e sor­du: "Cum­hu­ri­yet'imi­zin ila­nı­nın 29 Ekim ge­ce­si­ne gel­me­si aca­ba bir te­sa­düf mü­dür? Üç gün ev­vel, beş gün son­ra da ola­bi­lir­di. Ne­den 29 Ekim?" Ga­zi Mus­ta­fa Ke­mal dü­şün­me­den ce­vap­la­dı. "Mon­dros 30 Ekim'dir, Cum­hu­ri­yet 29 Ekim. İş­te bu maz­lum bir mil­le­tin ahı­dır. Sa­nı­rım ki o za­man­ki dev­let­ler bu­nu an­la­mış­lar­dır." Son­ra bir an dur­du, Fah­ret­tin Pa­şa'ya bak­tı ve: "De­yi­niz ki bu: ta­rih­ten si­lin­mek is­te­ni­len bir mil­le­tin öcü­dür".