Ya­pay zekâ ile in­san gi­bi dü­şü­nen ve akıl­cı ka­rar­lar ve­re­bi­len sis­tem­le­rin oluş­tu­rul­ma­sı, ya­ni in­sa­nın dü­şün­ce sis­te­mi­nin bil­gi­sa­yar­lar ta­ra­fın­dan tak­lit edil­me­si­dir.
Bil­gi­sa­yar­la­rın ye­ni bu­lun­du­ğu za­man­lar­da, "Ma­ki­ne­ler dü­şü­ne­bi­lir mi?" so­ru­su­nun Mat­hi­son Tu­ring ta­ra­fın­dan so­rul­ma­sı ile bir­lik­te ilk adım­la­rın atıl­ma­ya baş­lan­dı­ğı ya­pay ze­ka, 2. Dün­ya Sa­va­şı dö­ne­min­de çe­şit­li as­ke­ri si­lah tek­no­lo­ji­le­rin or­ta­ya çık­ma­sı ve bil­gi­sa­yar­la­rın ge­liş­me­sin­de­ki en önem­li et­ken­ler­den bi­ri­dir. Ya­pay ze­ka, ilk za­man­lar­da çok ya­vaş ge­liş­me gös­ter­se de bu­gün önem­li adım­lar atı­la­rak ge­liş­ti­ri­len ye­te­nek­li ro­bot­la­rın or­ta­ya çık­ma­sı ile ne ka­dar iler­len­di­ği­ni or­ta­ya koy­mak­ta­dır.
İlk ola­rak McCul­loch ve Pitts ta­ra­fın­dan, in­san dav­ra­nış­la­rı gös­te­ren ürün ge­liş­tir­me oda­ğın­da­ki ya­pay ze­ka ça­lış­ma­la­rı, ya­pay si­nir hüc­re­le­ri ve fark­lı bi­lim dal­la­rın­dan ya­rar­la­nı­la­rak, ro­bot­la­ra çe­şit­li fonk­si­yon­lar ata­ya­bil­me özel­li­ği­ni ge­tir­di. Bu­nun­la bir­lik­te fab­ri­ka­lar­da­ki tek kol­lu ro­bot ça­lı­şan­la­rın ilk adım­la­rı atıl­mış ol­du.
 

Ya­pay Zekânın Kul­la­nım Alan­la­rı
Ya­pay zekâ ya­şan­tı­mı­zın bir­çok ala­nı­na gir­miş ve yo­ğun ola­rak kul­la­nıl­ma­ya baş­lan­mış­tır. Kul­la­nım alan­la­rı gün geç­tik­çe hız­la ge­niş­le­mek­te­dir. Bel­li baş­lı kul­la­nım alan­la­rı aşa­ğı­da ve­ril­mek­te­dir:
1. Bil­gi­sa­yar­lar­da,
2. Ro­bot­lar­da,
3. Dil bi­li­min­de,
4. Psi­ko­lo­ji bi­li­min­de,
5. İn­san di­li­ni an­la­ma, ko­nuş­ma­yı ta­nı­ma ça­lış­ma­la­rın­da,
6. Bil­gi­sa­yar­lar­la iliş­ki kur­mak için ana­di­lin kul­la­nıl­ma­sın­da,
7. Bil­gi­sa­yar­la ter­cü­me ya­pıl­ma­sın­da,
8. Bil­gi­sa­yar­la me­tin özet­le­ri­ni çı­kar­ma­da,
9. Bil­gi­sa­yar­da me­tin­le­rin oto­ma­tik üre­til­me­sin­de,
10.    Me­tin­le­rin ha­zır­lan­ma­sın­da,
11.    Si­nir ağ­la­rı­nı tak­lit et­me­de,
12.    Be­yin iş­le­yi­şi­ne iliş­kin ge­nel ku­ram­la­rı sı­na­mak­ta,
13.    Si­nir ağ­la­rın­da sı­nıf­la­ma­da,
14.    Du­yu ve­ri iş­le­me­de,
15.    Çok du­yu­lu ma­ki­ne ta­sa­rı­mın­da,
16.    Ağ­la­rın eği­ti­mi için ge­liş­ti­ri­len al­go­rit­ma­lar­da,
17.    İm­za de­ne­ti­min­de,
18.    İma­lat ka­li­te de­ne­ti­min­de,
19.    Ça­ma­şır ma­ki­na­la­rı, fo­toğ­raf ma­ki­ne­le­ri, ik­lim dü­zen­le­yi­ci vb. ci­haz­la­rın bu­la­nık man­tık dü­ze­nek­le­rin­de,
20.    Sa­nal ger­çek­lik or­ta­mı oluş­tu­ran göz­lük ve ste­reo ku­lak­lık­tan olu­şan baş­lık­lar,
21. Vü­cut ha­re­ket­le­ri­ni al­gı­la­yan özel giy­si­ler,
22. El­di­ven­ler ve çok sa­yı­da al­gı­la­yı­cı gi­riş-çı­kış ci­haz­la­rı­na bağ­lı sis­tem­le­ri,
23. Üç bo­yut­lu sa­nal bir dün­ya­nın ger­çek­leş­miş­çe­si­ne al­gı­lan­ma­sın­da di­ğer bir de­yiş­le sa­nal ola­rak do­ku­nu­la­bil­me­sin­de, gö­rü­le­bil­me­sin­de,
24. Mü­cev­her, ev, bah­çe, ma­ki­ne vb. ta­sa­rım­la­rın­da,
25. Tıb­bı teş­his ve te­da­vi­de,
26. Pi­lot ve as­tro­not­la­rın eği­ti­min­de,
27. Örüm­cek, uça­ğa bin­me vb. kor­ku­la­rın gi­de­ril­me­sin­de.
 

Ya­pı­lan araş­tır­ma­lar so­nu­cu ya­pay ze­ka ko­nu­sun­da çe­şit­li kol­la­r or­ta­ya çık­mış, alt dal­la­rı oluş­ma­ya baş­la­mış­tır. Ge­nel ola­rak in­ce­len­di­ğin­de Ya­pay Ze­ka tür­le­ri şun­lar ola­rak ka­bul edi­lir:
- Bil­gi­ye da­ya­lı ya­pay ze­ka ve uz­man sis­tem­ler,
- Do­ğal dil­ler (bil­gi­sa­yar ile doğ­ru­dan ile­ti­şim),
- Be­şe­ri al­gı­la­ma ye­te­nek­le­ri­nin si­mü­las­yo­nu (gör­me, ko­nuş­ma, işit­me, kok­la­ma vs.)
- Ro­bo­tik­ler (ru­tin, kir­li ve teh­li­ke­li iş­ler için kul­la­nı­lan ro­bo­tik­ler)
Ge­le­cek­te ya­pay ze­ka ça­lış­ma­la­rı için iyi ve­ya kö­tü se­nar­yo­lar bu­lun­mak­ta­dır. Ba­zı bi­lim kur­gu film­le­rin­de­ki gi­bi in­san­la­rı kon­trol eden ro­bot­la­rın or­ta­ya çık­ma ih­ti­ma­li var­ken, kim­le­ri için­se ro­bot­la­rın ge­le­cek­te in­san­la­ra hiz­met ede­cek, zor iş­le­ri ger­çek­leş­ti­re­bi­le­cek­tir.
Ya­pay Ze­ka in­san­lık için ya­rar­lı mı ola­cak yok­sa za­rar­lı mı ola­cak? Gü­nü­müz­de de pek çok tek­no­lo­jik ci­ha­zın ha­ya­tı­mı­zı ko­lay­laş­tır­dı­ğı­nı gö­rül­mek­te­dir. Ge­le­cek­te ken­di ken­di­le­ri­ne dü­şü­nüp ka­rar ve­ren ci­haz­la­rın ve prog­ram­la­rın film­ler­de kar­şı­laş­tı­ğı­mız o ün­lü fo­bi ile kar­şı kar­şı­ya kal­ma­mı­zı sağ­la­yıp sağ­la­ma­ya­ca­ğı­nı bi­le­mi­yo­ruz. Ama bu ge­liş­me­le­rin sos­yal ha­ya­tı­mı­zı et­ki­le­me­si, bi­zi da­ha tem­bel yap­ma­sı, ma­ki­ne­le­rin ha­ya­tı­mı­zı ele ge­çir­me­si gi­bi so­nuç­la­rı da ola­cak­tır. İn­şal­lah ge­le­cek­te Ya­pay Ze­ka ko­nu­sun­da ça­lış­ma­lar ya­pıl­ma­sı­nın olum­lu so­nuç­la­rı or­ta­ya çı­kar.
 

***


Ço­rum Mu­cit­ler Der­ne­ği, üret­ken ve mu­cit ruh­lu genç­ler ta­ra­fın­dan ama­tör ruh­la gö­nül­lü ça­lış­ma­lar yap­mak ama­cıy­la Şu­bat 2018'de ku­rul­muş­tur. Der­ne­ği­miz, ül­ke­miz ve mil­le­ti­miz için ha­ya­tı ko­lay­laş­tı­rı­cı ve da­ha an­lam­lı ha­le ge­tir­me ça­lış­ma­la­rı ile bir­lik­te ar-ge atöl­ye­le­ri, kurs­lar gi­bi bir­çok ça­lış­ma­lar yap­ma­yı plan­la­mak­ta­yız.
www.co­rum­mu­cit­ler.org.tr si­te­miz ya­pım aşa­ma­sın­da olup, si­te­miz­de yer alan form ile der­ne­ği­mi­ze üye ola­bi­lir­si­niz. Ay­rı­ca der­nek ça­lış­ma­la­rı­mı­za yar­dım­cı ol­mak is­te­yen gönüllüleri de ya­nı­mız­da gör­mek­ten gu­rur du­ya­rız.