ÇORUM İLİNİN SOSYO-
KÜLTÜREL EĞİTİM VE 
İDARİ AÇIDAN İNCELENMESİ
Bir insan topluluğunda sosyal değişmenin ortaya çıkabilmesi, insan unsurunun fizikî çevreyi işleyebilmesi ve teknolojiyi kullanabilmesi, o insan topluluğunun sahip olduğu kültürün yaratıcılığına bağlıdır. Kültürü maddî ve manevî olarak değerlendirdiğimizde her ikisi arasında yakın ilişkinin ve karşılıklı etkileşimin deva-mı, toplumun genel anlamda sosyal dengesinin de bozulmamasını sağlar.
Maddî kültür bütün insanlığın hizmetinde olduğu için "beynelminel"dir. Manevî kültür ise; unsurları (örf ve adetler, sosyal müesseseler, sosyal organizasyon, değer hükümleri vb.) itibariyle seçilebilme ve ayırdedebilme özellikleriyle "millî"dir.
İşte muhtar yukarıdaki özelliklere ve bilgilenmeye sahip olursa mahallesinin bütün problemlerine çözüm üretebilir. Mahallenin ve mahalle sakinlerinin maddi ve manevî yönden fotoğrafını ve hatta MR filmini çekebilir. Muhtarlar, il, ilçe ve köylerin ve içinde oluşan olayların kayıt sicil amirleri durumundadırlar. Sosyal organizasyonu sağlamada çok önemli bir rol icra etmektedirler.
Bir topluluk halinde yasayan fertlerin sosyal hayatını devam ettirebilmeleri ve sosyal ilişkileri kolaylaştırabilmeleri için mutlaka organizasyona ihtiyaç vardır.
Muhtarların eğitimli olmalarının: (yaptıkları hizmetleriyle) mahalle sakinlerini organize etmede büyük rolü olur.
Eğitimli insan; toplumun düzelmesine, gelişmesine lokomotif olur. Toplumun değerlerine ters düşmez. "Kimlik arayışında" değillerdir.
Zaten eğitim şuurlu etkinliktir.
"Hayat bize bağışlanmış değil, bir yükümlülük olarak verilmiştir." (Adler) Muhtar da mahallesinin (köyünün) doğumdan, eğitim, kültür faaliyetleri ve sosyal yardım, alt ve üst yapılanma (su kanalizasyon, yol) takibi, imar ve gecekondu meselelerine kadar denetleyici, çözümleyici ve değerlendirici olma rolü öğretilmelidir. Çünkü yerel yönetiminde halkın sesi ve sözcüsüdür. Hatta halkın beyni ve kalbidir.
Muhtarlar mahallesinde yeniden yapılandırılmalıdır. Bu bilgilendirme ve işlevsel faaliyetin gerçekleştirilmesinde başta Vali ve Belediye Başkanı (İçişleri Bakanlığı'na bağlı olarak) rehberlik etmelidir. Mahallelerin nüfus toplamı şehrin nüfusunu verir. Nüfusun eğitilmiş olması o toplum için bir değişim ve eğiştirmenin sağlanmasıdır.
Mahallelerdeki değişim ve değiştirme şu şekilde yapılmalıdır;
l- Mahallede nüfusun ortalama yaş grupları ve cinsiyetleri çıkartılmalı.
2- Öğretim kademelerinde okuyan (ilköğretim Ortaöğretim ve. Üniversite) öğrencilerinin sayılan tesbif edilmeli.
3- Mahalle sakinlerinin sosyo-kültür ve ekonomik durumları belirlenmeli ve sayımı yapılmalı.
4- Mahalledeki işsizlik oranı ve yaşlara göre dağılımı tespit edilmeli.
5- Mahallenin genel asayiş durumunun belirlenmesi.
6- Mahallelerin nerelerden göç aldığının tespiti.       
7-  Gençlerle ilgili kültürel, sosyal ve sportif faaliyetlerle mahallelerarası ilişkilendirilmesini sağlamak. Aynı zamanda boş zamanlarını değerlendirilecek projeler geliştirmek.
8- Zaman zaman mahalle sakinleriyle çeşitli konularda anketler düzenleyerek ihtiyaçları ve istekleri belirlemek.
9- Mahalle sakinlerinin birbirleriyle olan sosyal ilişki düzeylerini genişletmek için senede birkaç defa bir arada olabilme aktiviteleri (faaliyetler) tesis etmek.
10- Muhtarlar resmî dairelerle olan diyaloglarını düzeyli ve seviyeli bir şekilde devam ettirmeliler.
Bütün bunların yapılabilmesi için muhtarların akıllı, basiretli, iş bitirici, ufuk sahibi, hırslı, hedefli ve heyecanlı olmaları şarttır. Değişimin ne ifade ettiğini bilecek ve değişimden yana davranış, düşünce ve duygularını belirleyecektir.
Ancak; mahallelerde yapılan araştırmalarda gördük ki, ülkenin genel atmosferini yansıtmaktadır. Eskiler boşuna dememişler, at binicisine göre kişner. Toplumlarda iradecilere (liderler) göre hareket ederler.         (Sürecek)