EDA'CÜ'L-AYNEYN-İ ŞERÎF (SAV) 
23. Görünürdü demâdem çeşm-i mekhûl
Siyahtı hatt-ı zatında dahî ol
24.    Hele ol gamzenin şîveyle nazı
Olurdu dü-cihânın şahbâzı
25. Dahî hem kûşe-i çeşmiyle ol-şâh
Nigâh itse eğer bir şahsa nâgâh
26.    Hemândem gayş olub bîhûş olurdu
Sürurundan dahî bir hoş olurdu
27.    O çeşm-i enveri ağı begâyet
Beyaz idi beyaz nûra işaret

KARAGÖZLÜ
23.    Muhammed Mustafâ (sav)'nın gözleri her zaman sürme çekilmiş gibi siyah görünürdü. 
Göz, hem edebiyatımızda hem de folklorumuzda geniş bir muhteva ile ele alınmıştır. Şemaili şeriflerde ve hilyelerde Hz. Peygamber (sav)'in gözlerinin oldukça siyah ve kudret sürmesiyle sürmelenmiş olduğu belirtilir. Bu arada Hz. Peygamber (sav)'in, sürmenin görüşü kuvvetlendirip kirpikleri gürleştirdiği ifadesiyle sürme çekmeyi tavsiye eden Hadîs-i Şerîf konu edilir35. Hz. Peygamber (sav) gözünün sürmeli oluşu "Dikkat edin! Göz ne kaydı ne de başka yöne çevrildi ve o gerçekten Rabbinin en muhteşem sembollerinden bir kısmını gördü."36 Ayetinin bir sürme olarak kabul edilmesiyle mekhûl, ekhal, mukahhâl gibi sıfatlarla ifade edilir.
24.    Hele (birine) isteyerek, arzuyla göz atıp baksa o kişi iki cihanın en şanlı kişisi olurdu. 
Gamze edebiyatımızda sevgiliye has bir davranış âşık için yüzlerce mana ifade eden bir bakıştır. Bu motifin anlamında imalı, süzgün, yan bakış anlamları olduğundan hiçbir söz ve davranışında eğrilik olmayan Hz. Peygamber (sav)'e bu tür bir bakış iması hatalı görülmüş, ancak Hz. Peygamber (sav)'in bakışlarının tesir edici özelliği üzerinde durulmuştur. 
25.    Birine göz uzuyla ansızın bakıverse o kişi o büyükler büyüğünün etki alanına girmeye mazhar olurdu. 
Aslında Hz. Peygamber (sav) bir şeye veya kimseye baktığı zaman bütün vücuduyla o yöne döndüğü Ebû Hureyre ve Enes Hazretleri tarafından rivayet edilen bu hususun ümmetine sünnet olarak uygulanan bir davranış olduğu yukarıda geçmişti. Hz. Peygamber (sav) ile ilgili şiirlerde gamze, onun bakışlarının tesir edici özelliğini anlatır. 
26.    Muhammed (sav)'nın baktığı kişi derhal kendinden geçer şaşkına döner sevincinden ne yapacağını şaşırırdı.
Dîvan ve halk edebiyatlarında sevgilinin bakışlarının âşığı etkisi altına alıp onun aklını başından gidermesi mazmunun sıkça kullanılmasına rağmen gerek na'âtlarda gerekse Hz. Peygamberi anlatan diğer eserlerde az kullanılmıştır. Çünkü Hz. Peygambere yan bakış isnad edilmez. O bir şeye bakarken o tarafa yönelerek bakar. Çok az şair Hz. Peygamber (sav)'i anlatırken bu imajdan yararlanmıştır. Bakışlarının etkileyici yönü ise muhakkaktır.
27.    Muhammed Mustafâ (sav)'nın nur kaynağı gözlerinin akı beyaz nura işaret olarak son derece beyazdı.
Hz. Peygamber (sav)'in gözlerinin nur kaynağı olarak belirtilmesi Cenâb-ı Allah (cc)'ın onun nûrunu yaratmış olmasındandır. Nûr-ı Muhammedî denilen nurdan levh-i mahfûz, kalem, cennet, cehennem, gökler, yeryüzü ve insanlar yaratılmıştır. Onun isimlerinden biri de nurdur. Dini edebiyatta onun bu adı nûr-ı âlem, nûr-ı asfiyâ, nûr-ı rahmet ve bunun gibi pek çok terkiple anılmıştır. Nûr, "Esma-i Hüsnâ"dandır.
..............................................................................
(35) et-Tirmîzî, Şemâil-i Şerîf, sh. 19, 81-82.
(36) Kur'ân-ı Kerîm, Necm Sûresi, 53/17-18.