Adım at­tı­ğım ve­ya ula­şa­ma­dı­ğım her nok­ta­sı­nı sev­di­ğim gü­zel ül­ke­min çok sev­di­ğim An­tal­ya'sın­da ya­şa­ma­ya ve Ak­de­niz Üni­ver­si­te­si'nde gö­rev yap­ma­ya baş­la­ya­lı ne­re­dey­se yir­mi yıl ol­du. An­tal­ya'ya ge­len ve gön­lü­nü bu eş­siz do­ğa-ta­rih-kül­tür-me­de­ni­yet der­ya­sı­na kap­tı­ran her in­san gi­bi, biz de ‘öz­gün de­ğer­le­ri­ni ko­ru­yan ve da­ha gü­zel bir An­tal­ya na­sıl olur?’ so­ru­su­nun ce­va­bı­nı bul­mak yö­nün­de kat­kı ver­mek üze­re ken­di­mi­zi gö­rev­li ad­de­di­yo­ruz. Ya­zı­yor, araş­tı­rı­yor, gö­rü­şü­yor, yü­rü­yor, ge­zi­yor, ko­nu­şu­yor, pay­la­şı­yo­ruz. Esa­sen bu dü­şün­ce ve ka­rar­lı­lı­ğı­mız­dan vaz­geç­me­ye­ce­ği­miz de açık ve ka­rın­ca ka­ra­rın­ca bu çer­çe­ve­de yü­rü­me­ye de­vam ede­ce­ğiz.
Geç­miş­ten bu­gü­ne sa­de­ce An­tal­ya de­ğil her ne­re­de olur­sa ol­sun kay­bo­lan ve kay­bol­mak­ta olan mad­di ve ma­ne­vi kül­tür ya­pı ve de­ğer­le­ri­ni bir sev­di­ği­ni kay­bet­miş­çe­si­ne hü­zün­le ta­kip eder­ken; söy­le­miş­tik, yaz­mış­tık de­me­nin de te­sel­li et­me­di­ği­ni hep tec­rü­be et­tik. Son­ra­sın­da aca­ba et­ki­li ola­bil­mek için ne yap­ma­lıy­dık? na­sıl da­ha güç­lü far­kın­da­lık oluş­tur­ma­lıy­dık? na­sıl ka­rar ve­ri­ci­le­re ve kay­nak­la­rı tah­sis eden ve yö­ne­ten­le­re ulaş­ma­lıy­dık? gi­bi ser­ze­niş­ler­de bu­lu­na­rak mu­ha­se­be yap­ma­nın da içi­mi­zi ra­hat­lat­ma­dı­ğı­nı gör­dük…  
Ön­ce­ki ku­şak­lar­dan ödünç al­dı­ğı­mız kül­tü­rel, ta­ri­hi ve bi­yo­lo­jik mi­ra­sı na­sıl sür­dü­rü­le­bi­lir kı­la­rak ge­le­cek ku­şak­la­ra dev­re­de­riz ve bu he­de­fe ulaş­mak yö­nün­de na­sıl da­ha et­ki­li ola­bi­li­riz? So­ru­su­nun ce­va­bı­nı bul­mak yö­nün­de­ki ara­yı­şı­mız de­vam edi­yor... 
İş­te bu ya­zı An­tal­ya'nın gü­zel bel­de­si İb­ra­dı üze­rin­den gü­zel ül­ke­min her ye­rin­de ha­yat bul­muş do­ğa ve ka­dim de­ğer­le­ri­ne yö­ne­lik  far­kın­da­lı­ğın art­ma­sı­na kat­kı ver­mek üze­re ka­le­me alın­dı ve pay­la­şıl­mak is­ten­di…
 

İb­ra­dı'nın Giz­li Zen­gin­li­ği

Son bir ay­da yap­tı­ğı­mız İb­ra­dı, Ak­se­ki, Gün­doğ­muş zi­ya­ret­le­ri­mizde ta­ze­le­di­ği­miz dü­şün­ce­le­ri­miz gös­te­ri­yor ki; ya­zı­ya ko­nu olan mad­di ve ma­ne­vi de­ğer­le­ri ve kay­nak­la­rı ko­ru­mak yö­nün­de ya­pıl­ma­sı ge­re­ken önem­li gi­ri­şim­le­re ih­ti­yaç ol­du­ğu ka­dar, so­nuç al­mak için hız­lı da dav­ran­mak ge­re­ki­yor. 
Öy­le ki özel­lik­le ula­şım ve bi­li­şi­min hız­la ge­liş­ti­ği gü­nü­müz­de, de­ği­şim bas­kı­sı ne­de­niy­le da­ha sis­te­ma­tik ve ras­yo­nel yön­tem­le­ri kul­la­na­rak kay­nak­la­rın sür­dü­rü­le­bi­lir­li­ği­ni sağ­la­mak yö­nün­de güç­lü bir ini­si­ya­tif oluş­tur­ma­nın ge­rek­li ol­du­ğu gö­rü­lü­yor! Bu du­rum ül­ke­mi­zin her böl­ge­si için önem arz edi­yor. Bu ne­den­le ön­ce­lik­le öz­gün kül­tü­rün ya­şa­tıl­ma­sı için; ya­sa­lar­la gö­rev­len­di­ril­miş olan ku­rum ve ku­ru­luş­lar, son­ra si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rı, özel ku­ru­luş­lar ve her bir in­sa­nı­mız gö­rev­li­dir, so­rum­lu­luk  üst­len­mek du­ru­mun­da­dır.
 

Kül­tür ha­ya­tın ken­di­si­dir! 

Evet, Tür­ki­ye'mi­zin kır­la­rı­na gi­din, köy­le­ri­ne gi­din! To­ros­la­ra, Bol­kar­la­ra, Ba­tı, Do­ğu, Ku­zey dağ­la­rı­na, ova­la­rı­na, pla­to­la­rı­na, yay­la­la­rı­na çı­kın! Bin yıl­dan be­ri de­ğiş­me­miş ne yö­re­ler var, şöy­le bir göz­lem­le­yin ve dü­şü­nün! Kül­tü­rü, in­sa­nı, li­sa­nı, ge­le­ne­ği, gö­re­ne­ği, ör­fü, ade­ti, ses­le­ni­şi, in­san, va­tan, top­rak ve ta­bi­at sev­gi­si gi­bi her şe­yiy­le ya­şa­yan bir Ana­do­lu, bir de­ğer­ler abi­de­si var. Bu­na ba­kıp övü­nün ki şah­sen her ulaş­tı­ğım yer­de bu de­ğer­ler­le kar­şı­la­şın­ca bü­yük mut­lu­luk du­yu­yo­rum… 
Her şe­yin de­ğiş­ti­ği, bo­zul­du­ğu bir dün­ya­da "ken­din ola­rak kal­mak" öz kim­li­ğiy­le kal­ma­yı ba­şar­mış ol­mak ha­ki­ka­ten bü­yük de­ğer! Ay­nı çer­çe­ve­de mad­di ve ma­ne­vi kül­tür un­sur­la­rıy­la dü­nü bu­gü­ne ta­şı­mak bü­yük bir de­ğer ol­du­ğu ka­dar, bu de­ğer­le­rin ha­la ya­şa­dı­ğı­nı gör­mek biz­ler için çok bü­yük ka­zanç… 
To­ros sı­ra­dağ­la­rı­nın üze­rin­de sı­ra­lan­mış İb­ra­dı, Gün­doğ­muş ve Ak­se­ki gi­bi yer­le­şim yer­le­ri­ne  her şey­den ön­ce  to­poğ­raf­ya­nın et­ki­si ne­de­niy­le ula­şım güç­tür. Ula­şım ağı­nın ge­liş­me­si­nin ge­cik­me­si pek çok ba­kım­dan bu yer­le­şim­ler­de ya­şa­yan in­san­la­rı zor ya­şam ko­şul­la­rı­na mah­kum et­miş, sos­yo-kül­tü­rel ve ik­ti­sa­di ha­ya­tı olum­suz et­ki­le­miş hat­ta ken­te gö­çü bir ba­kı­ma zo­run­lu kıl­mış­tır. An­cak bu olum­suz­lu­ğun ya­nın­da böl­ge­nin dış dün­ya ile et­ki­le­şi­min az ol­ma­sı so­nu­cu, kül­tü­rel de­ğer­le­rin mu­ha­fa­za edil­me­si söz ko­nu­su ol­muş ve ade­ta zen­gin ka­dim de­ğer­le­rin üze­ri ör­tü­lü kal­mış­tır.  Bu du­rum ay­nı şe­kil­de yi­ne Ma­nav­gat ve Se­rik ve di­ğer il­çe­le­rin­de de söz ko­nu­su­dur. Hat­ta Mer­sin, Ada­na, Os­ma­ni­ye, Ha­tay, Kah­ra­man­ma­raş'ın ve Ana­do­lu'nun her böl­ge­sin­de özel­lik­le bü­yük kent mer­kez­le­rin­den uzak yay­la ve di­ğer yer­le­şim alan­la­rın­da da ben­zer du­rum ge­çer­li­dir.  Böy­le olun­ca bir ba­kı­ma fi­zi­ki ola­rak bin yıl geç­mi­şe git­mek müm­kün de­ğil­se de,  geç­miş bin yı­lın kül­tü­rü­nü bu­gü­ne ge­tir­mek ya­da geç­mi­şi bu­gün ya­şa­mak müm­kün ola­bi­li­yor. 
 

İb­ra­dı'nın zen­gin­li­ği­ne bir sa­at­te ulaş­mak!

İş­te İb­ra­dı, 7 Ni­san 2018 ta­ri­hi iti­ba­riy­le An­tal­ya kent mer­ke­zi­ne yak­la­şık 170 km uzak­lık­ta ve iki bu­çuk sa­at ka­dar bir yol­cu­luk­la ula­şı­la­bi­li­yor. Çok uzun yıl­lar kent­le bu­luş­mak için "170 km yol kat et­mek zo­run­da olu­nur­ken, önü­müz­de­ki gün­ler­de açı­lan tü­nel­ler­le ve ye­ni yol­lar­la me­sa­fe 90 km ye dü­şe­cek" ve ne­re­dey­se iki bu­çuk sa­at­lik yol bir sa­at­te aşıl­mış ola­cak. 
Ula­şım­da­ki bu önem­li ge­liş­me­nin top­lum üze­rin­de­ki olum­lu et­ki­si­ni son zi­ya­re­ti­miz­de gör­mek ve an­la­mak müm­kün ol­du. Öy­le ki; ula­şı­mın ko­lay­laş­ma­sıy­la yıl­lar­dan be­ri sü­re­ge­len İb­ra­dı'dan ken­te yo­ğun gö­çün bir şe­kil­de du­ra­ca­ğı­na hat­ta ye­ni­den nü­fu­sun ar­ta­ca­ğı­na yö­ne­lik bek­len­ti­ler bu­lu­nu­yor. 
İb­ra­dı'nın 1990 yı­lın­da yak­la­şık 17 bin bin olan nü­fu­su bu­gün 2600'a ka­dar düş­müş­tür. Ha­len İb­ra­dı An­tal­ya'nın nü­fus ba­kı­mın­dan en kü­çük il­çe­si­dir ve top­lam An­tal­ya nü­fu­su­nun bin­de 1'ini oluş­tur­mak­ta­dır. Ak­se­ki, Gün­doğ­muş ve İb­ra­dı bir­lik­te alın­dı­ğın­da ise böl­ge­de­ki üç il­çe An­tal­ya nü­fu­su­nun yüz­de 1'ni da­hi oluş­tur­ma­mak­ta­dır.  Bu kü­çük nü­fus var­lı­ğı­nın tam ak­si­ne böl­ge, ül­ke­mi­zin do­ğal kay­nak­lar ve kül­tü­rel de­ğer ba­kı­mın­dan en zen­gin böl­ge­le­ri ara­sın­da­dır.  Bu­ra­dan ha­re­ket­le İb­ra­dı ve böl­ge­nin ne­den önem­li ol­du­ğu­na yö­ne­lik ufuk tu­ru şek­lin­de ba­zı de­ğer­len­dir­me­ler ya­pa­lım. 
 

Böl­ge ne­den önem­li!

* Ak­de­niz hav­za­sı dün­ya­da bi­yo­çe­şit­li­lik ba­kı­mın­dan en de­ğer­li 25 alan­dan bi­ri­dir, yi­ne da­ha özel­de ise  İb­ra­dı ve Ak­se­ki Or­man­la­rı ise bi­yo­lo­jik çe­şit­li­lik ba­kı­mın­dan Av­ru­pa coğ­raf­ya­sın­da en de­ğer­li ve acil ola­rak ko­run­ma­sı ge­re­ken yüz alan için­de yer al­mak­ta­dır. 
* İb­ra­dı Kay­ma­kam­lı­ğı ve­ri­le­ri­ne de ba­kıl­dı­ğın­da; be­şe­ri kay­nak ve kül­tü­rel de­ğer­ler ba­kı­mın­dan böl­ge zen­gin­dir, ha­kim kül­tür Te­ke Yö­rük­le­ri kül­tü­rü­ne da­ya­lı­dır ve öz Türk­çe kul­la­nı­mı yay­gın­dır. 
* Yi­ne İb­ra­dı bir yay­la ola­rak Sel­çuk­lu Sul­ta­nı Ala­ad­din Key­ku­bat'ın İb­ra­dı'yı yaz­lık ko­nak­la­ma ye­ri ola­rak kul­lan­dı­ğı ifa­de edil­mek­te­dir.
* De­niz­den yük­sek­li­ği 950 met­re olan İb­ra­dı'de yaz ay­la­rın­da or­ta­la­ma sı­cak­lık gün­düz 30 de­re­ce ge­ce ise 10 °C'dir ve yay­la ni­te­li­ği ta­şı­mak­ta­dır. 
* Yö­re hal­kı­nın ge­çim kay­na­ğı ta­rım ve yay­gın ola­rak ta­rı­mın önem­li ko­lu hay­van­cı­lık­tır. Ta­rım­sal üre­ti­min pa­za­ra dö­nük­tür ve il­çe­nin dağ­lık alan­da ku­rul­muş ol­ma­sı hay­van­cı­lık fa­ali­yet­le­ri­ni özel­lik­le de kıl ke­çi­si ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı­na ne­den ol­muş­tur. Yi­ne ta­hıl ve mey­ve­ci­lik önem­li­dir ve yük­sek ke­sim­ler­de or­man iş­çi­li­ği söz ko­nu­su­dur.
* Ko­nu­ya tu­rizm pen­ce­re­sin­den ba­kıl­dı­ğın­da özel­lik­le An­tal­ya'da ha­kim olan kit­le(kum-de­niz-gü­neş) tu­riz­mi­ne önem­li bir al­ter­na­tif tu­rizm ala­nı­nın doğ­mak­ta ol­du­ğu gö­rül­mek­te­dir. İl­çe­de tu­rizm açı­sın­dan de­ğer ta­şı­yan en önem­li var­lık­lar­dan bi­ri 1994 yı­lın­da çev­re­sin­de­ki alan­la bir­lik­te mil­li park ilan edi­len Al­tın­be­şik Ma­ğa­ra­sı'dır. Ay­nı şe­kil­de Üzüm­de­re ve Ko­ca­ko­ru Mil­li Park­la­rı ve Gün­doğ­muş ile Dim­ça­yı Mil­li Park­la­rı önem­li ca­zi­be alan­la­rı­dır.  Özel­lik­le Ba­tı Ak­de­niz Kal­kın­ma Ajan­sı An­tal­ya ilin­de ön­ce­lik­li ge­liş­me ala­nı ola­rak "Eko­tu­rizm"i be­lir­le­miş ol­ma­sı sö­ze ko­nu böl­ge­nin ya­kın ge­le­cek­te tam an­la­mıy­la bir al­ter­na­tif tu­rizm ha­re­ke­ti­ne sah­ne ola­ca­ğı­nı gös­ter­mek­te­dir. 
* Ta­bii bu­ra­da po­tan­si­ye­li doğ­ru de­ğer­len­dir­mek en kri­tik ko­nu­dur ve bu çer­çe­ve­de mev­cut ya­pı­yı, kır­sal pey­za­jı ve yö­re­sel mi­ma­ri­yi ko­ru­mak, mad­di ve ma­ne­vi kül­tür de­ğer­le­ri­ni sür­dü­rü­le­bi­lir kıl­mak ha­ya­ti önem ta­şı­ya­cak­tır.
İb­ra­dı için ne­ler ya­pı­la­bi­lir?
İb­ra­dı için ne­ler ya­pı­la­bi­lir? So­ru­su­na kar­şı­lık ola­rak pek çok şey sı­ra­la­na­bi­lir. Özel­lik­le kı­sa ve or­ta va­de­de be­şe­ri ve fi­zik­sel kay­nak­la­rın ge­liş­ti­ril­me­si­ne ve sür­dü­rü­le­bi­lir kul­la­nı­mı­na yö­ne­lik ola­rak dik­ka­te alı­na­bi­le­cek ko­nu­lar üze­rin­de du­ru­la­bi­lir. Bun­lar­dan bir bö­lü­mü aşa­ğı­da su­nul­muş­tur.
* Ta­rım­da bit­ki­sel ve hay­van­sal üre­tim­de ve­rim­li­li­ği ar­tı­rı­cı ça­lış­ma­la­ra ön­ce­lik ve­ril­me­si
* Tıb­bi ve aro­ma­tik bit­ki­ler ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin ge­liş­ti­ril­me­si 
* Kök bo­ya ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin ge­liş­ti­ril­me­si
* Do­ğal ürün top­la­yı­cı­lı­ğın ge­liş­ti­ril­me­si
* Arı­cı­lı­ğın ge­liş­ti­ril­me­si
* Mes­lek Yük­se­ko­ku­lu ku­ru­la­rak böl­ge­ye kat­kı ver­me­si ya­nın­da öğ­ren­ci­le­rin ta­lep ede­cek­le­ri prog­ram­la­rın açıl­ma­sı, 
* Ai­le­si­nin ya­nın­da oku­ma­yı ter­cih eden İb­ra­dı­lı ve böl­ge il­çe­ler­de­ki genç­le­rin yük­se­köğ­re­tim al­ma ta­lep­le­ri­nin kar­şı­lan­ma­sı,
* Bi­yo­çe­şit­li­li­ğin ko­run­ma­sı­na yö­ne­lik aka­de­mik ve uy­gu­la­ma­lı ça­lış­ma­la­rın ya­pıl­ma­sı
* Kır­sal pey­zaj ka­rak­ter­le­ri­nin ko­run­ma­sı üze­rin­de ça­lı­şıl­ma­sı ve öz­gün yö­re­sel mi­ma­ri­nin ko­run­ma­sı 
* Eko­tu­riz­min ge­liş­ti­ril­me­si­ne yö­ne­lik plan­la­ma ya­pıl­ma­sı ve ulus­la­ra­ra­sı bel­ge­ler­le ve uy­gu­la­ma­lar­la (sa­kin­kent/slow­cit­ta , coğ­ra­fi işa­ret/GI) ge­liş­ti­ril­me­si
* Kır­sal tu­riz­min, Ma­ğa­ra, Dağ­cı­lık, Ba­ha­rat, Av­cı­lık, Kuş göz­lem­ci­li­ği, Çift­lik, Akar­su ve di­ğer il­gi­li tu­rizm fa­ali­yet­le­ri­nin ge­liş­ti­ril­me­si
* Köy el sa­nat­la­rı­nın (ha­lı, ki­lim do­ku­ma­cı­lı­ğı gi­bi)  ge­liş­ti­ril­me­si
* Eko­tu­rizm Araş­tır­ma ve Uy­gu­la­ma Mer­ke­zi ku­rul­ma­sı
* Özel­lik­le genç nü­fu­sun al­ter­na­tif tu­rizm kap­sa­mın­da­ki iş kol­la­rıy­la il­gi­len­me­si­ni sağ­la­yı­cı teş­vik­ler ve­ri­le­rek bu alan­da gi­ri­şim­ci bir gru­bun ye­tiş­me­si­nin sağ­lan­ma­sı 
* Üre­ti­ci­le­rin güç­bir­li­ği yap­ma­la­rı­na yö­ne­lik ör­güt­len­me ça­lış­ma­la­rı­nın teş­vik edil­me­si
* Ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı dü­zey­de il­gi­li pay­daş­lar­la iş­bir­li­ği ya­pa­cak bir sü­re­cin baş­la­tıl­ma­sı.