FATİH BATTAR - M.BURAK YALÇIN Yaz aylarının gelmesi ile birlikte Çorum’da kene vakaları da arttı. Piknik ve mesire alanlarında sıkça görülmeye başlayan kene vakaları vatandaşları da tedirgin ediyor. Özellikle Sıklık Tabiat Parkı’nda meydana gelen kene vakalarından dolayı uzmanlar, vatandaşları uyarıyor. Vatandaşlar, Sıklık Tabiat Parkı’nda ki kene vakalarından dolayı yetkilileri önlem almaya davet etti. Hafta sonu tatilini mesire alanlarında aileleri ile piknik yaparak geçiren vatandaşlar, artan kene vakalarının kendilerini rahatsız ettiğini belirterek, bu konuda yetkililerin önlem almasını istedi. Artan kene vakalarından dolayı da İl Sağlık Müdürlüğü vatandaşları uyararak, kene konusunda şu uyarılarda bulundu; “KKKA önemli halk sağlığı sorunlarına yol açan ve ölümle sonuçlanabilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Sıklıkla kene tutunması sonucu bulaşmaktadır. Hastalık aynı zamanda hasta kişilerin veya viremik dönemdeki hayvanların kanlarına ve vücut sıvılarına korunmasız temasla da bulaşabilmektedir. Hastalık ülkemizde bulaştırıcısı kene türünün yaşam alanlarıyla uyumlu bir şekilde görülmektedir. KKKA vakaları çoğunlukla ilimizin de içinde bulunduğu İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yer alan bölgede yoğunlaşmaktadır. NASIL BULAŞIR? Virüsü taşıyan kene türlerinin insan vücuduna tutunması, virüsü taşıyan kenelerin çıplak el ile ezilmesi, keneyle temas, KKKA virüsünü taşıyan hayvanların kan, doku ve diğer vücut sıvıları ile korunmasız temas edilmesi, KKKA hastalarının kan ve diğer vücut sıvıları ile temas edilmesi ile KKKA bulaşmaktadır. HASTALIĞIN TEDAVİSİ VAR MIDIR? Hastalığın tedavisinin temelini destek tedavisi oluşturur. Bunun yanında hastanın sıvı-elektrolitlerinin ve kan değerlerinin izlenmesi gerekmektedir. Gerekirse taze donmuş plazma ve trombosit süspansiyonu verilebilir. KKKA ölümle sonuçlanabilmekle birlikte hastalıkla ilgili yayınlanan verilerde %40’a kadar çıkan oranlar bildirilmektedir. Türkiye’de görülen vakalarda ölüm yüzdesi %4-5 civarındadır. HASTALIKTAN KORUNMAK İÇİN NE YAPMAK GEREKİR? Hastalığa sebep olan mikrobun bulaştırıcısı olan keneler uçmazlar, zıplamazlar, yerden yürüyerek vücuda tırmanırlar. Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden riskli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini engellemek maksadıyla mümkün olduğu kadar vücudu örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıca kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir. Oturulacak yerlere de açık renkli örtü serilmelidir. Hayvanların üzerindeki keneye, hayvanların kan ve idrarına çıplak elle dokunulmamalıdır. Riskli alanlardan döndükten sonra kene olup olmadığını görmek için vücudun ve elbiselerin her yerine dikkatlice bakılmalıdır. Vücudun özellikle diz arkası, koltuk altları, kulak arkası, ense, saç dipleri ve kasıklar dâhil kontrol edilmeli ya da ettirilmelidir. Çocukların vücutları da mutlaka kene yönünden kontrol edilmelidir. Vücuda tutunan veya hayvanların üzerinde bulunan keneler kesinlikle çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Kenelerin üzerine sigara basılması, kolonya ve gaz yağı gibi maddelerin dökülmesi hastalığın bulaşmasına yol açabileceğinden kesinlikle yapılmamalıdır. Hastalık, hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanların kan ve idrar gibi vücut sıvılarına çıplak el ile temas edilmemelidir. Hastalığa yakalanan kişilerin kan, vücut sıvıları ve çıkartılarıyla hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini (eldiven, önlük, maske vb.) almalıdır. Hasta insan ve hayvanların kan, vücut sıvıları ile doğrudan temas eden kişiler ise kendilerini 2 hafta süreyle takip etmelidir. Halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma veya ishal gibi belirtilerin görülmesi halinde derhal en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmelidirler. Hastalığın kontrolünde özellikle çiftlik hayvanlarında kene mücadelesi önemli olduğundan hayvanlar, Tarım teşkilatının önerileri ve yardımları doğrultusunda kene ilaçları ile düzenli bir şekilde ilaçlanmalıdır. Kene mücadelesinde geniş çevre ilaçlamaları önerilmemektedir. Kenelerin birçok çeşidi vardır. Ancak hangi kenenin hastalık yapıp yapmadığı anlaşılamayacağından tüm kenelere karşı aynı önlemler alınmalıdır. KENE TUTUNMASI OLDUĞUNDA NE YAPILMALI? Vücuda tutunan kene çıplak elle dokunmadan; eldiven, bez ya da poşet ile en kısa sürede çıkartılmalıdır. Şayet çıkartılamıyorsa en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir. Ayrıca; Kene tutunmasından sonra, 10 gün içinde; “Halsizlik, iştahsızlık, ateş, vücut ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal şikâyetlerinden herhangi birinin görülmesi durumunda, zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Hastalıktan korunmada kişisel korunma önlemlerinin alınması büyük önem taşımaktadır. Özellikle riskli alanlardan dönüldükten sonra kişiler kendi vücutlarını ve çocuklarının vücutlarını kene yönünden kontrol etmelidirler. Bu kontrolde vücuda tutunan kene belirlenirse kişi vakit geçirmeden çıplak elle dokunmadan bez, kağıt parçası, naylon poşet eldiven gibi bir bariyerle keneyi en kısa sürede çıkartmalıdır. Kendi veya yakını tarafından bir şekilde çıkarılamıyorsa sağlık kuruluşlarına müracaat edilmelidir. Bilinmelidir ki vücuda tutunan kene ne kadar kısa sürede fark edilir ve erken dönemde çıkartılırsa hastalık riski de o kadar azalır.”