RECEP MEBET Antarktika’ya Türk Bayrağı’nı diken ilk ekipte yer alan Hitit Üniversitesi (HİTÜ) Öğretim Görevlisi Mehmet Nurullah Alkan, Türkiye Bilimsel Araştırma Üssü’nün fizibilite çalışmalarında görev aldı. HİTÜ Osmancık Ömer Derindere Meslek Yüksekokulu Mimarlık ve Şehir Planlama Bölüm Başkanlığı görevini yürüten Çorumlu akademisyen, 9 kişiden oluşan öncü ekiple birlikte 2017-2018 yıllarında Antarktika’da önemli bilimsel çalışmalara imza attı. Jeodezi, Fotogrametri, Uzaktan Algılama, CBS, Afet Yönetimi alanlarındaki akademik çalışmalarıyla dikkat çeken Mehmet Nurullah Alkan’ın yaptığı araştırmalar, Antarktika’da kurulacak bilim üssünün temelini oluşturdu. ANTARKTİKA İZLENİMLERİ Türkiye, 1996 yılından bu yana taraf olduğu Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’nü imzalayarak beyaz kıtaya bilimsel üs kurma yolunda önemli bir adım attı. İTÜ PolReC Müdürü Doç. Dr. Burcu Özsoy, Çorumlu Öğretim Görevlisi Mehmet Nurullah Alkan’ın da içinde bulunduğu 9 kişilik ekibin Antarktika anılarını anlattı. Antarktika seferi notlarına ilişkin açıklamalarda bulunan Burcu Özsoy, Arjantin’den kiralanan bir gemide çalışmalarını yürüttüklerini ve zorlu hava koşullarına karşı mücadele verdiklerini kaydetti. Özel korumalı kıyafetler ve zodyak botlarla kıtada inceleme yaptıklarını belirten Özsoy, jeodezi (yeryüzünü ölçme işlemleri bilim dalı) ölçüm aletlerini denemek üzere sahada uygulama gerçekleştirdiklerini dile getirdi. Güney Kutbu’ndaki diğer ülkelere ait bilim üslerini de ziyaret ettiklerini ifade eden Özsoy, Türk Antarktik Seferi Ekibi’nin araştırmalarına dair bilgiler aktardı. Doç. Dr. Özsoy, “1995 yılında Antarktika Antlaşmalar Sistemi’ne taraf olduk. ‘Danışman Olmayan Ülke’ statüsündeyiz. ‘Danışman ülke’ statüsüne geçmek istiyoruz. Bu da atmamız gereken önemli adımlardan biriydi. Bunun vakitlice olması çok iyi oldu. Bilim insanlarımız şimdilik başka ülkelere ait çeşitli üslerde çalışmalarını yürütüyorlar. Kıtada 30 ülkeye ait yüze yakın bilimsel üs var. Hiç denize kıyısı olmayan Çek Cumhuriyeti ve komşumuz Bulgaristan da bu ülkeler arasında. Türkiye’nin de kendi özgün çalışmalarını yürüteceği bilimsel bir üs kurması bizim için çok önemli” diye konuştu. GÜNEY KUTBU’NDA NE İŞİMİZ VAR? “Antarktika kıtası herhangi bir ülkenin yönetimi altında değil” diyen Doç. Dr. Burcu Özsoy, Kıta’nın idaresinin Antarktika Antlaşması ile yapıldığını söyledi. Antlaşmanın 1961 yılında 12 ülke tarafında imzalandığını hatırlatan Özsoy, “Günümüzde 29’u danışman, 53 ülke bu antlaşmaya taraf. Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’nü imzalayan Türkiye, kıtada yapacağı bilimsel araştırmalar ve kuracağı bilim üssünden sonra danışman ülke olmak için başvuruda bulunabilecek” dedi. Antarktika’nın aslında Türkiye’ye haritadaki kadar uzak olmadığını belirten Özsoy, “Dünya’nın yüzde 70’i sularla kaplıdır. Kutup bölgeleri atmosferik hareketlerin, akıntı yapılarının ve iklim değişiminin can noktasıdır. Kutuplar dünyanın buzdolapları ve çok ilginçtir ki dünya ikliminin de yürümesini sağlayan iki önemli bölgedir. İklim değişiminden Türkiye’nin etkilenmemesi mümkün değil. Dünyadaki buzulların yüzde 90’ı ve tatlı su rezervinin yüzde 70’i bu kıtada. İleride bir kuraklık olduğunda dünyanın gözü bu kıtada olacak. 2050 yılında biz buraya araştırma için geldik dersek bunun hiçbir önemli olmaz. Hiç kimse ‘buyurun, hoş geldiniz’ demez” ifadelerini kullandı. Dünyanın en büyük beşinci kıtası olan Antarktika, en son keşfedilen kıta olma özelliğine de sahip. Sıcaklıkların -89.2’ye kadar ulaştığı kıta, dünyanın en rüzgârlı yeri. Kıtanın yüzde 98’i buzlarla kaplı. Bilimsel araştırma üslerinde kalan bilim adamlarının sayısına göre kıtanın nüfusu 4 bine yaklaşıyor. Kıta üzerinde toprak hakkı iddiasında bulunan 7 ülke şimdilik bu taleplerini dondurdu. Kıta ‘Antarktik Antlaşması’ ile yönetiliyor. Antlaşmaya göre Antarktika kıtası doğal koruma alanı olarak yalnızca bilimsel çalışmalara açık. Maden aramak ve askeri faaliyetlerde bulunmak yasak. GÜNEY KUTBU’NA 3. SEFER HİTÜ Öğretim Görevlisi Alkan’ın görev aldığı öncü ekibin ardından Güney Kutba olan bilim seferleri sürüyor. Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kutup Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (PolReC) koordinesinde gerçekleştirilen 3. Ulusal Antarktika Bilim Seferi geçtiğimiz günlerde başladı. Antarktika’da geçici üs kurma çalışmalarına başlayan Türkiye, ‘gözlemci ülke’ statüsünden ‘danışman ülke’ statüsüne geçmeyi amaçlıyor.