ODTÜ Öğretim Üyesi hemşehrimiz Prof. Dr. Ömer Turan’ın ‘Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yozgat’tan Çorum’a Hayatımın Hatıları’ adlı eseri yayınlandı. Eserde Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına şahitlik eden ve bir dönem Çorum’da da idarecilik yapan Remzi Aygar’ın tarihî ve toplumsal olayları ayrıntılarıyla aktardığı hatıraları yer alıyor.
REMZİ AYGAR’IN 40 YILI AŞAN TANIKLIĞI
Eserle ilgili bilgi veren Prof. Dr. Ömer Turan, 1899-1984 yılları arasında yaşamış olan Remzi Aygar’ın hatıralarının, 20. yüzyılın ilk yılları ile İkinci Dünya Savaşı’nın son yılları arasındaki yaklaşık kırk yıllık bir dönemi kapsadığını söyledi.
Hatıratın baş kısmında bir çocuğun gözünden Yozgat, Alaca ve Ankara’da okullar, hocalar ve eğitim anlatıldığını, sosyo-ekonomik ve kültürel ortamın tasvir edildiğini belirten Prof. Dr. Turan, II. Meşrutiyet’in ilanı, 31 Mart Vakası ve Balkan Savaşları gibi büyük olayların taşradaki yansımalarının da aktarıldığını ifade etti.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ: CEPHE GERİSİ VE ASKERÎ HAYAT
Turan, kitapla ilgili şu bilgileri aktardı: “Birinci Dünya Savaşı’nda küçük yaşta askere alınışı, İmparatorluğun başkentinde bulunan yedek subay talimgahı, askeri hastahaneler, baytar mektebi, hayvan hastahanesi; Gelibolu’daki amele taburu, cephe gerisinde yaşanan ekonomik zorluklar ve eşkiyalığa ilişkin anlatılanlar, savaş döneminin askeri ve sosyal tarihinin yazımına büyük katkıdır.
MİLLÎ MÜCADELE VE ÇAPANOĞLU AYAKLANMASI’NIN TANIĞI
Anadolu’da başlayan Millî Mücadele milletin makus talihini değiştirecektir. Kahramanımız Çapanoğlu ayaklanmasının canlı şahididir. Öncesi ve sonrasıyla hadiseye dair verdiği ayrıntılar pek değerlidir. Keza değindiği Ankara İhtiyat Zabit Talimgahı, Konya’da Otomobil Okulu ve Başkomutanlık Meydan Savaşı ile girilen İzmir’de kurulan otomobil atölyesi bu dönemin az bilinen konuları arasındadır.
CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA YOZGAT VE ÇORUM’DA İDARECİLİK
Hatıratın son kısımları kahramanımızın Çorum ve Yozgat’taki idarecilik yıllarını içerir. Nahiye müdürü olarak bulunduğu Çorum’un Cemilbey, Avlağı (Kamil), Kızılveran (Uğurludağ), ve Yozgat’ın Haydarbeyli ve Musabeyli nahiyelerinde gördüklerine, yaşadıklarına ve yaptıklarına dair anlattıkları, tespitleri ve değerlendirmeleri kişisel boyutlarından öte Cumhuriyetin ilk yirmi yılında Anadolu’nun panoramasıdır. İdari, sosyal, ekonomik ve kültürel bakımlardan köylülerin ve köylerin içinde bulunduğu durumu açık bir şekilde yansıtır.
KIVRAK ÜSLUP VE GÜÇLÜ GÖZLEM YETENEKLERİ
Gözlem ve tasvir kabiliyeti yüksek olan Remzi Aygar’ın kalemi kıvrak, üslubu akıcıdır. Onlarca yıl evvel gerçekleşmiş hadiseleri ince ayrıntılarıyla canlı bir dille anlatır. Hem çocukluk hem gençlik yıllarında Çorum’da bulunmuş olan yazarımız Cumhuriyet döneminde şehrimizde idarecilik yapmıştır. Hatırat Yirminci Yüzyılın ilk yarısında Çorum tarihine ilişkin önemli bir kaynaktır.”
PROF. DR. ÖMER TURAN KİMDİR?
Kitabı yayına hazırlayan Prof. Dr. Ömer Turan, ODTÜ Tarih Bölümü öğretim üyesidir. Uzun yıllar ODTÜ Tarih Bölümü Başkanlığı ve ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü rektörlüğü görevlerini yapmıştır. Belçika’da Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamlamış, Amerika Birleşik Devletlerinde yıllarca hocalık yapmıştır. Yurt içinde yurt dışında çok sayıda kitabı çıkmıştır.
SON YILLARDA ÇORUM ÜZERİNE ÇALIŞMALAR YAPTI
Son yıllarda araştırmalarını Çorum üzerine yoğunlaştıran Prof. Dr. Turan’ın özellikle Çorum’daki Ermeni varlığı ve Çorum’dan Ermeni tehcirine ilişkin çalışmaları önemli akademik katkılar arasında gösterilmektedir.
HATIRATIN YAYINA HAZIRLANMA SÜRECİ
Söz konusu hatıratı yayına hazırlayan Turan, eserin başına hatıratı değerlendiren ve tarihsel bağlamına oturtan kapsamlı bir bölüm de eklemiştir. Arşiv belgeleri, yıllıklar, TBMM tutanakları ile çeşitli kitap, dergi ve gazetelere dayanan bu bölüm, hatıratta yer alan bilgilerin tarih içindeki yerini ortaya koymaktadır.
TÜRK İNKILAP TARİHİ ENSTİTÜSÜ YAYINLARI ARASINDA
Kitap, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayınları arasında okuyucuyla buluşmuştur. Ticari bir yayınevi olmayan Enstitü, 1942 yılında “Türk İstiklal Savaşı, Türk İnkılabı ve Türkiye Cumhuriyeti rejiminin temel esasları” konusunda araştırmalar ve yayınlar yapmak amacıyla kurulmuş olup 83 yıldır faaliyetlerini sürdürmektedir. Söz konusu eser, Enstitü’nün 82’nci yayını olarak yayımlanmış; bu durum dahi çalışmanın akademik niteliğini göstermeye yeterli görülmektedir.
